“Hitler’in Mussolini ile buluşmak üzere İtalya’ya yaptığı tarihi ziyaret günü iki kişi dışında herkes meydanlara koşmuştur: Ev işlerinden boğulan ve tüm hayatı evde geçen Antonietta ile eşcinsel yazar Gabriel. Karşılıklı oturdukları evlerinde gün boyu birbirini izleyen bu kadın ve erkek, sonunda meraklarını gidermek ve vakit öldürmek için konuşmaya başlarlar. Gün boyu devam eden sohbet ilginç bir arkadaşlığa gebedir.”
A Special Day gündelik hayattaki faşizmi bize anlatmaktadır. Faşizm büyük bir tanımdır. Peki nedir faşizm? Filmi referans olarak görürsek; Mussolini’nin korporatist siyasi sistemi 1922 ile 1945 yılları arasında İtalya’da var oldu. Faşizm genellikle başka yerlerdeki benzer siyasi hareketleri kapsamak için uygulanır. Burada “başka yer” olarak nitelendirdiğimiz Alman Nazizmi veya İspanyol Falanjı’dır. Aslında öncelikli olarak İtalya’da başlamaktadır. Çünkü Nazizm sistematik olarak İtalyan faşizminden daha geç hayata geçmiştir. Ama Mussolini yapmak istediklerini ne yazık ki kötü anlamda fazlasıyla ileri götürmüştür. İtalya’da Faşizm; Dünya Savaşı’nın ardından yaşanan toplumsal ve ekonomik krizlerden doğan liberalizmin ve demokratik sürecin yetersizliği olarak algılanan otoriter, milliyetçi ve liberal bir siyasi hareketti. Aslında burada gördüğümüz şey; demokratik süreç, sosyal-ekonomik krizler ve Birinci Dünya Savaşıdır. Çünkü Birinci Dünya Savaşından sonra ortaya çıkan ekonomik kriz mutsuzluk duygusu ve buhran uyandırmıştır. Filmde de gördüğümüz gibi faşizmi destekleyen grubun “orta sınıf” ve “askeri sınıf” olduğunu görüyoruz. Bunu günümüz dünyasında da düşündüğümüzde aslında durum yine aynıdır.
Film bir gün içinde geçiyor. Adolf Hitler’in Mussolini’yi Roma’ya ziyarete gelmesiyle başlıyor. 1938’de başlayan gerçek bir olaydır. Bu sırada Rusya’nın direnişi başlamamıştır. Ve bütün dünyanın Rusya’ya direnişinden dolayı çok şey borçlu olduğu bir dönemdir. Böyle bir günün hayata geçmesini anlatıyor film. Küçük bir ev, altı çocuklu ve kendisine ilgi göstermeyen bir kocaya sahip kadın. Koca ise tam bir orta sınıf, asker. Faşist çevrelerde bulunan, sosyal olarak konumunu böyle belli eden bir karakter. Devleti temsil ettiğini belli eden biri. Dolayısıyla “liyakat” dediğimiz şey o gün içinde yok. Törene katılma zorunluluğu var mesela. Eğer katılmazsan “antifaşist” ya da “vatan haini”sindir.
İtalya’da cumartesi günleri belli bir gelir seviyesindeki halka tiyatrolar bedavadır. Bu sanatsal bir faaliyetten öte iktidarı güçlendirmek için oynanan oyundur. Yani “daha iyi nasıl faşist rejimin gerekliliklerini yerine getirebiliriz” konulu propaganda niteliğindeki oyunlardır. Filmdeki eşcinsel karakterin işten çıkarılması ise antifaşist olduğundan, bir partiye üye olmadığındandır. Bu tip otoriter rejimlerde tek kişinin planda olduğu karizmatik lider rejimi sonsuza kadar sürmez. Demokratik sistem gibi ilerlemez. Filmde bir diğer sınıf Lümpen proletarya yani kendi sınıfının bilincinde olmayan alt sınıftır. Nazilerdeki ordudan atılmış, hırsız diye tabir edilen belirli bir kıyafetin içinde konuma giren ve statü sahibi olan tiplerdir. Burada ilginç olan Schultzstaffel’lerin (SS) filmde “blackshirts” (kara gömlekliler) olarak görünmesidir. Çünkü bu da nihayetinde bir prestijdir.
*Korporatizm, toplumun tarım, emek, askeri, iş, bilim veya lonca dernekleri gibi şirket grupları tarafından ortak çıkarlar temelinde örgütlenmesini savunan kolektivist bir siyasi ideolojidir.
*Falanjizm, 1933 yılında José Antonio Primo de Rivera tarafından İspanya’yı ele geçirmeye çalışan İspanyol komünistlere karşı geliştirilen, en çok Francisco Franco tarafından uygulanmış otoriter-kralcı faşist ideolojidir.
*Schutzstaffel, Adolf Hitler ve Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi altında Nazi Almanyası’nda ve daha sonra Alman işgali altındaki Avrupa’da önemli bir paramiliter örgüttü.