Sözün hakimiyeti bazen tahakküm ile son bulurken, bazen de demokrasiyle; belleği güçlü ve özgürlüğü bir kere tatmış topluluk ya da toplumlarda daha çok demokrasiyle kendini bulurken bu durumdan yoksun olanlarda ise tahakkümü kökleştirir.
En küçük birim olan aileden tutun da toplumlara ve dünyaya baktığımızda sözün ikna (etkileme) gücünün yabana atılır bir şey olmadığını görüyoruz; özellikle tarihteki peygamberlerin ve Büyük İskender gibi liderlerin tarihi şekillendirmedeki rolleri bunu kanıtlar mahiyette…
Dünya imparatorunun üç yıl kadar öğretmeni Aristo’dan ders alması ve bunun tarihteki yansımaları tesadüfi olmasa gerek.
Güzel konuşma, diğer ifadeyle retorik, bir sanattır; ancak bu sanatı nerede ve nasıl kullanacağımız çoğumuz için zor bir cevap.
İyi kötü her güzel konuşma kendi içinde bir ahenk bir müzik taşıdığı için ruha dokunur.
İşte retorik, gerçeklerden çok “nasıl”ı taçlandıran bir ses, bir söz yansımasıdır ki, gerçeği kendi gölgesinde bırakıp, hitap ettiği kişi ve kişilerin gerçeğine dokunur; hem de onların istediği tını ve tonla.
Görselin ve dışsalın bu kadar belirleyici ve etkili olduğu günümüzde retoriğin önemi daha da artmış görünüyor, çünkü artık başta ekranlar olmak üzere her yerde, “ağzı para edeni” daha çok dinlemeyi tercih ederiz.
Ya pratik?
Kimse orayı beklemez; çünkü hız çağındayız.
Duymak istediğimiz söz üzerinden duymak istediğimiz kişiye bakar ve akarız.
***
Her ne kadar çoğu zaman istediğimiz gibi bitmese de “son”lar; istediğimiz gibi başlamış ya daha çok ona bakar ve ayarlarız kendimizi.
İşte şair Salih Aydemir’in hazırladığı ve kendi alanında Türkçede ilk olan bu çalışma (Retorik ve Şiir), yukarıda bahsedilenleri daha iyi anlamamıza kılavuzluk eden bir çalışma ki okunmayı ve irdelenmeyi hak eder nitelikte…
Şair Salih Aydemir; bu iddialı kitabında, retoriğe karşı duyulan ilgi azalmış hatta bitmiş gibi görünse de retoriğin bin yılları aşan serüvenini gündeme taşımak istiyor.
Bu yüzden çokça araştırma ve inceleme konusu olmuş, batı üniversitelerinde bu konuda kürsüler kurulmuş, türün felsefe ve siyasetle ilişkisi incelenmiş ve “söz”ün gücünün iknada bilgiden nasıl daha üstün olabileceği sofist yaklaşımını da irdelemiştir.
Ancak coğrafyamızda bu alan hep görmezden gelinmiş, retoriğin şiirle ilgisi nedense hep siyaset olarak algılanmıştır.
Retoriğin şiirle olan bağı logos/ethos/pathos değeriyle yeniden gündeme getirilmesi amaçlanmıştır aynı zamanda.
Şair Yazar S. Aydemir, Sokrates’ten günümüze bu konunun şairlerin gündeme getirmesi ve şiirin kendi doğallığı içinde retoriğin şiir sanatı içinde yerini bulması ve şiirin bu bağlamda retorikle olan diyalektik varlığının anımsanması ve üniversitelerimizde bir kürsü oluşturulması bab’ında dikkat çekmesi ve bunun artık zorunluluğu konusunda bir çalışmayı hedeflemiştir.
***
Türkçede ilk kez dillendirilen ve mutlaka kulak verilmesi gereken özgün bir çalışma olmasının yanısıra; “Retorik ve “Şiir”, düşüncenin sanatla olan ayrımlaştırılmış görüntü ezberini bozmak ve retoriğin şiirle olan ilişkisini güncellemek için eserini paylaşmaktadır.
Bu kitabın derdi; üniversitelerimizde retorik kürsülerinin açılması konusunda dikkat çekmektir…
Kitap Adı: Retorik ve Şiir
Yazar: Salih AYDEMİR
Yayınevi: İMLEÇ YAYINEVİ/2020