Red, Kurgu, Ütopya altbaşlığıyla geçtiğimiz Mart ayında yayına başlayan Yeni Gelen dergisi Haziran sayısında Haydar Özay’ın büyük Gezi resminden Berkin Elvan detayını kapağına taşıyarak beşinci yılında Gezi’yi hatırlatıyor. “Tekeller hapishanesine çevirdikleri, toplumsallığı yıkıma uğratarak yerine cemaatleri, tarikatları ikame ettikleri bir karanlıkta eleştiri, ışığı görünmez duvarlara, belirsiz zincirlere tutuyor ve şimşekli bir aydınlanma yaratıyor” saptamasıyla yola çıkan bu sayının kapağında bir Haziran günü kaybettiğimiz Ahmed Arif’in “Seni sevmek, felsefedir kusursuz” dizelerine yer veren dergide Cafer Yıldırım “Türkçenin Yalın, İkirciksiz ve Tok Sesi: Ahmed Arif” yazısıyla şairin şiirini inceliyor. Felsefi sorularından izinden giden Afşar Timuçin bu sayıda “Baumgarten’le ve Lessing’le Başlayan Yeni Estetik Bir Bilim midir?” sorusunun cevabını araştırıyor. Klasik Laokoon heykelinin çevresindeki tartışmalarla 18. Yüzyıl sonunda temeli atılan estetik biliminin doğuşunu ele alan Afşar Timuçin, felsefesiz hiçbir bilim ve bilgi kolunun gelişemeyeceğini vurguluyor. Evrim kitapları ve mücadelesiyle tanınan doğa bilimci Prof. Dr. Ali Demirsoy, Iskandal başlıklı yazısında çocukluğunun geçtiği köyde anasına babasının aldığı, kullanmaya kıyılamayan bir armağanın hüzünlü öyküsünü anlatıyor. İzmitli hoşgörü üstadı Numan Gülşah’ın çocukluğundan kopup gelen anıları ise “küfelik olma” deyimini yaşam biçimi haline getiren babaları hatırlatıyor.
YENİ GELEN YAZARLARI ODTÜ’DE
Yeni Gelen, eleştiriye büyük bir canlılık getirdi ve yalnızca yazılı değil, sözlü yapılan eleştiriyi de yaşama soktu. Halit Suiçmez’in ODTÜ’de ve İleri Kültür’de ‘Edebiyat ve Eleştiri’ Toplantıları başlıklı yazısı Mayıs başında Ankara’da düzenlenen, Afşar Timuçin, Taylan Kara ve B. Sadık Albayrak’ın katıldığı iki söyleşiyi ele alıyor. Taylan Kara’nın piyasa edebiyatına köklü eleştirisi Haziran sayısında Tonguç Kundil ve Bir Ahmaklaştırıcı Olarak Piyasa Edebiyatı Eleştirmenliği ya da “Yüceltmenler” yazısıyla devam ediyor. Ayşe Güren, bu sayının en çarpıcı eleştirilerinden birinde Ulvi Hasan Ali Toptaş Sanatında Akıl Ne Yana, Aydınlanma Ne Yana Düşer başlıklı yazısında “yazı cinlerinden”, “azrailden”, cennet-cehennemden maddi gerçekmişlercesine söz eden romancının mistik, metafizik edebiyatını sorguluyor. Hasan Ali Toptaş’ın edebiyatı fetişleştirdiğini gösteren Güren, akıldışılığı ve bilgisizliği telkin ettiğini vurguluyor. Nihat Taydaş’ın yazısı, Edebiyat Eleştirisi Nedir? Sorusunun cevabını araştırıyor. Tahir Şilkan, Büyük Bir Yazar ve Örgütçü yazısında Köy Enstitülerinin yetiştirdiği yazar ve eğitimci Fakir Baykurt’u yeni kuşaklara tanıtıyor. “Bir Kutsal Tören ya da Ayin Değildir Şiir!” itirazını yükselten Veli Öncel, Yeni Gelen’le birlikte yükselen eleştiriye heyecanla katkıda bulunuyor, Arkadaş Zekai Özger’in yaşamına ve şiirine değiniyor.
Yeni Gelen’in felsefi incelemelerinden biri de Ali Timuçin’in imzasını taşıyor: John Locke’un Eğitim Anlayışı. Materyalist bilgi kuramının ve siyaset felsefesinin gelişiminde büyük katkısı olan John Locke’un eğitim üzerine görüşlerinin incelendiği yazıyı, Brueghel’in çocuk oyunlarını resimlediği muhteşem tablosu bütünlüyor. Yeni Gelen’in Haziran sayısında bugünlerde herkesi irkilten Orhan Gencebay’lı deodrant reklamını eleştiren yazıyı Haydar Ali Albayrak yazdı: Koksun Bu Dünya! Müslüm Kabadayı ise Ortadoğu’nun Yaralı Kalbi; Palmira’da hayatını ve ölümünü bir antik kente adayan iki güzel insanı Kraliçe Zenobya ile arkeolog Halid Esad’ı tanıtıyor bize. Yasemin Eğinlioğlu’nun öyküsü okyanus ötesinden bir kadın erkek ilişkisini gündeme getiriyor: Cerrah ve Mavi Balina.
HALİDE EDİP İLE REŞAT NURİ ROMANLARI
Derginin Haziran sayısı iki de önemli klasik romanın incelemesini içeriyor. Elif Yılmaz, Bir Burjuva Geçit Töreni Romanı: Sonsuz Panayır’da Halide Edip’in kırklarda çürümesi yoğunlaşan Türk burjuvazisini resmettiği romanını inceliyor. B. Sadık Albayrak ise, Dinciliğe Karşı Bir Devrim Romanı: Yeşil Gece yazısında cumhuriyetin erken döneminde, 1927’de yazılan ve dinci gericilikle yeterince mücadele etmediği için köklü bir eleştiri getiren Reşat Nuri’nin romanını ele alıyor. Dr. Ulvi Özdemir’in Bir Kitap Bağımlısının Notları’nda Birkaç Kulvarda Birden Okumak ve Bir Kitap Bağımlısının Bitmeyen Huzursuzluğu ele alınıyor. Yeni Gelen’in bu sayısında iki de kısa kitap tanıtımı var; Ece Ataer’in 28,5 Harfli Bibliyofil kitabını Buket Özsanat, Sedat Erden’in Işıklar Kenti kitabını Celal İlhan tanıtıyor.
Özkan Mert’in İnsan Nasıl Ölmeli? şiiriyle açılan Yeni Gelen’in, haziranda aramızdan ayrılan şairler anısına Nâzım Hikmet’in Sebastian Bach’ın 1 Numaralı Do Minör Konçertosu ile Kemal Özer’in 16 Haziran Akşamının Şiiri’ne yer verilen bu sayısında şiirleri yer alan şairler ise şunlar: Asım Öztürk, Özgün Ergen, Kaan Eminoğlu, Ali Eşki, Arkadaş Zekai Özger, Mustafa Göksoy.
Yeni Gelen’in Genel Yayın Yönetmeni B. Sadık Albayrak Yeniden Doğarken Eleştiri Şoku başlıklı sunuş yazısında, sistemin piyasa hücrelerinde uzun süre tutsak kalmış yazarlarda eleştirinin göz kamaştırıcı bir şok etkisi yarattığını anlattıktan sonra sözlerini şöyle tamamlıyor: “Sistemin hücreler toplumunun duvarlarında gedikler açılıyor. Yıkılmaz sanılan duvarları ilkin bilincimizde aşmaya başlıyoruz.
İnsan aklını, yaratıcı potansiyellerini harekete geçirmek için eleştiri şoku iyi bir başlangıçtır. Gezi’nin, Haziran Ayaklanması’nın birinci beş yılını tamamlarken, bu daha başlangıç, iyi bir başlangıç, diyoruz. Gerisi daha güzel gelecektir.”