Sanat dünyasının her türlü mali, hukuki ve idari mevzuattan uzak olması nedeniyle, sanatçılar yaşadığı ülkedeki mali sorumluluklarını bilmez ve etrafında da hemen soracağı veya alabileceği uzmanlar pek yoktur. Çoğunlukla eksik veya hatalı bilgiler kulaktan kulağa dolaşır ve bir yerde patlar.
İSTİSNA/MUAFİYET:
Sanatçıların vergi karşısındaki sorumlulukları gündeme geldiğinde konu sanatçılar tarafından bilinmediği için “Sanatçıların vergiden MUAF olduğu” ve/veya “Sanatçıların vergiden İSTİSNA olduğu” bu nedenle vergi vermeyeceği ifade edilmektedir. Her iki cevap vergi tekniği açısından hatalı cevaptır. Sanatçıların sanatla ilgili gelirleri vergiye tabi olup, istisna dışı gelirleri vergiye tabidir.
- Muafiyet, vergi kanunlarının hükümlerine göre, mükellef olması gereken bazı kişiler ve kişi gruplarının bu kanunlarla vergi dışı bırakılmasıdır. “Hangi meslekler vergiden muaf? Basit usul kapsamında olan berber, kuaför, tesisatçı, tuhafiyeci, marangoz, kaportacı, lastikçi, tornacı, çay ocağı işleticisi, terzi, tamirci gibi yaklaşık 835 bin küçük esnaf yapılan bu düzenlemeden faydalanarak gelir vergisi ödemeyecek. “
- İstisna, vergi kanunlarına göre vergilendirilmesi gereken vergi konularının aynı kanunlar uyarınca vergilendirilememesidir. “2023 Temmuz ayı için gelir vergisi matrahı hesabını örneklendirelim: Asgari ücret tutarına kadar gelir vergisi olmadığı için alınan maaşın asgari ücreti geçmesi durumunda asgari ücret tutarını matrahtan (SGK işçi primi düşüldükten sonra) çıkartarak vergi hesaplamanız gerekir. “
Bir mükellefin Muafiyet ve istisnaya tabi olabilmesi için özel şartları taşıması gerekir.
2023 yılında sanatçılar elde ettiği gelirin 1.900.000.-TL’lık kısmı istisna olup, aşılırsa vergiye tabidir.
Sanatçılar; 3349 sayılı GELİR VERGİSİ KANUNU (G.V.K.)’nun 66.Maddesi kapsamında serbest meslek erbabı olarak nitelendirilmiş olup, bunların elde ettikleri gelirler serbest meslek kazancı niteliğindedir.
Gelir Vergisi Kanun’un 18. Maddesi’nde; müellif, mütercim, heykeltıraş, hattat, ressam, bestekâr, bilgisayar programcısı ve mucitler ile bunların yasal mirasçılarının, şiir, hikâye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senaryosu ve oyun gibi eserlerinden elde etmiş oldukları telif hakkı niteliğindeki kazançlar vergiden istisna edilmiştir. Bu istisna sadece sanatkârların gelir vergisi beyanı ile ilgili istisna olup, sanatçılardan hizmet veya mal (Malı mali bir kavram olarak düşününüz) alan kimselerin stopaj yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. Dolayısıyla, şirketlerin GVK Madde 94/2-a kapsamında serbest meslek alımlarında %17 oranında gelir vergisi kesintisi uygulaması gerekmekte olup, bu gibi işlemlerdeki stopaj nihai vergileme niteliğindedir
Geçmiş yıllarda sanatçı ne kadar gelir elde ederse etsin, adına % 17 oranında gelir vergisi kesintisi yapıldığı takdirde vergi mükellefi olmasına, beyanname vermesine gerek yoktu. Şimdi ise 1.900.000 TL üzerinde gelir elde ederseniz beyanname verme, defter tutma v.b. mükellefiyetleri yerine getirmesi gereklidir.
SANATÇI İSTİSNASINDAN YARARLANMA ŞARTLARI:
Sanatçı 1.900.000.- TL. lık istisnadan faydalanmak için, yani yılsonu gelir vergisi beyannamesi vermemek ve KDV ödememek gibi istisnadan faydalanmak için 3 şart gerekiyor:
- Kanunda yazılı işlerden olması,
- Bu eserler için Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ilgili birimlerinden “eser” niteliği taşıdığı belge alınması
- 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Telif Hakları Genel Müdürlüğü’ne başvurur sonrasında aldıkları yazıyı (zorunlu veya isteğe bağlı kayıt/tescil belgesi) vergi dairesine iletir ve vergi dairesinden de “vergiden istisna yazısı” alması gerekir. Bu şartlara uymadığınız zaman elde edilen gelir doğrudan vergiye tabidir.
Sanat dünyasında sadece alıcı-satıcı özelliği olan kişilerin de elde ettikleri gelirler Gelir Vergisi’nde arizi kazançlar kapsamında olup, bunun hadleri 30.12.2022 tarihli ve 32059 sayılı 2.Mükerrer Resmi Gazete’ de yayımlanan Tebliğ’ler de; bazı kanun ve tebliğlerde yer alan had ve tutarlar ile yeniden belirlenmiştir. Gelir Vergisi Kanunu’nun 82. Maddesinde yer alan arızi kazançlar toplamının 2023 yılı için 129.000 TL’si Gelir Vergisinden istisnadır. İstisna; anılan maddenin (1), (2), (3) ve (4) numaralı bentlerde yazılı olan kazançlar (henüz başlamamış olan ticarî, ziraî veya meslekî bir faaliyete hiç girişilmemesi ile ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen kazançlar hariç) için geçerlidir.
İNSTAGRAM MÜZAYEDELERİNDE RESİMLERİ SATILAN RESSAMLAR:
Son dönemde özellikle instagram üzerinden sanat eseri müzayedesi sayısında ciddi artış gözlenmektedir. Düne kadar bu kişilerin birçoğu ortada yoktu. Ticarette serbestlik ve rekabete inanırım. Özellikle alıcı (sanatsever, meraklı) ve satıcı (sanatçı veya sanatsever) kesime müzayedelerin vergi konusunda bilgi vermesi gerekir.
Buralarda satılanların bir kısmı ilk elden sanatçıların mülkiyetindeyken, bir kısmı da sanatçı niteliği ve Sanatçı belgesi olmayan sanatsever/koleksiyonerlere aittir. Nadiren de müzayedeci kendi mülkiyetindeki eserleri satar. Her durumda sanatçı, koleksiyoner satıcı ve sanatsever için Gelir/Kurumlar Vergisi açısından sonuç farklıdır. Müzayedeci sadece komisyon karşılığı müzayede yapıyorsa (kendi mülkiyetindeki resimleriyle yapıyorsa sonuç farklıdır!) bu aracılık sonucu ettiği komisyonun vergisi ödemektedir. Esas anlatmak istediğim “Müzayedelerde satan eseri sattıranlar ve alanlar vergiden muaf mıdır? ” sorusuna cevaptır.
NETİCE:
Amacım; vergi mevzuatı bilinmeden yapılan alım- satımlar nedeniyle maliye radarına takılmamak için kısa bir bilgilendirme yapmak ve sanatçıların konu hakkındaki uzmanlarla temas kurmasını ve detaylı bilgi almasını sağlamaktır. Bir sanatçı için anlatılanların çok karışık gelmesini doğal karşılarım. Tavsiyem; vakit kaybetmeden uzman mali müşavirle temas kurunuz. Devlet mümkün oldukça sanatın vergilendirilmesinde görmemezlikten gelmekte, ama her hangi bir ihbarda da mevzuatı harfiyen uygulamak zorunda kalmaktadır. Özellikle instagram müzayedelerde eserleri satılan sanatçılar vergi riski içinde olabilirsiniz. Konuyu uzmanıyla görüşmenizde yarar bulunmaktadır.
Resim: Genç Bruegel